E-Ticaret Türleri

ticaret

E-ticaretle birlikte iş yapma şekilleri de değişiklik göstermiştir. Geleneksel ticarette yüz yüze iletişim temelli bir değiş tokuş işlemi hâkimken, e-ticaretle birlikte bu işlem artık çevrimiçi olarak yürütülür hale gelmiştir. Ancak tıpkı geleneksel ticarette olduğu gibi e-ticarette de farklı kişi ya da gruplar arasında ticaret yapılabilmektedir. Böylelikle değişen kişiler ya da gruplarla birlikte, e-ticaretin iş türleri de çeşitlemektedir.

E-ticarettegenellikle işleme katılan tarafların olduğu bir tür bölümlenmesi yapılmaktadır. Temelde işletmeler arasında, işletmeler ile tüketiciler arasında, işletmelerle kamu arasında, tüketiciler arasında ve tüketicilerle işletmeler arasında olmak üzere beş adet e-ticaret türü sayılabilmektedir. Ancak bu sayıyı tüketicilerle kamu arasında, devletlerarasında, işletmeyle çalışanlar arasında gibi çeşitli şekillerde çoğaltmak mümkündür. Önemli olan e-ticaretin yapısının hepsinde aynı olması sadece kullanıcı tarafların değişmesidir. Örneğin işletmelerle arası olan e-ticarette bireylerin değil bir işletmenin ihtiyacını karşılamak durumu bulunmaktadır. Tarafların her ikisi de işletme, firma ya da şirket olarak kabul edilmektedir. İşletmelerle tüketici, müşteri ya da kullanıcı arasındaki e-ticarette ise, işletmeler birebir tüketicilerle iletişime geçmekte ve satışlarını gerçekleştirmektedir.

Türkiye’de özellikle bu alanda faaliyet gösteren e-ticaret siteleri (hepsiburada, morhipo, trendyol, firmaların kendi çevrimiçi satış siteleri gibi) büyük bir yoğunluk göstermektedir. Tüketiciler arasındaki e-ticarette son dönemde büyük bir yoğunluk göstermeye başlamıştır. Özellikle bu alanda faaliyet gösteren site sayılarının artması, bu sitelerin tanıtım çalışmalarına ağırlık vermeleri kullanıcılar tarafından bilinmelerini ve tercih edilmelerini kolaylaştırmıştır. Letgo, sahibinden, arabam.com gibi siteler tüketicilerin birbirlerine satış yaptığı site örneklerini oluşturmaktadır. Sadece tüketicilerin birbirlerine satış yapmalarının dışında işletmelere satış yaptığı bir e-ticaret türü de bulunmaktadır. Burada da amaç büyük firmalara satış yapmaktır. Bunların dışında devlete yani kamu yöneticilerine satış yapan e-ticaret siteleri, çalışanlara yönelik faaliyet gösteren e-ticaret siteleri de bulunmaktadır. Her ne kadar birçok farklı kaynakta birçok farklı iş modeli sunulmuş olsa da temel olarak kullanılan ve anlatılan belli başlı e-ticaret türleri bulunmaktadır.

İşletmeden İşletmeye (Business-To-Business/B2B) E-Ticaret

İşletmelerin diğer işletmelere satış yapmaya odaklandığı, e-ticaretin en büyük formu olan e-ticaret türüne denilmektedir. Temel de birebir müşteri değil diğer işletmelerin mal ve hizmet gereksinimlerini karşılamak esastır. Ticaretin tarafları iş dünyasının temsilcileri olarak faaliyet göstermektedir. B2B web sitelerinde yürütülen işlemler, bir tedarikçi ile alıcı, perakendeci ile imalatçı ya da depo (veya birbiriyle işbirliği yapan iki işyeri) arasında olabilmektedir. Örneğin, Alibaba.com sıklıkla kendini uluslararası B2B ticaret ağı olarak tanımlamaktadır. Web sitesi Çinli satıcılarla iletişime geçmeye çalışan uluslararası alıcılar için özel olarak tasarlanmıştır ve Çinli tedarikçiler için iş fırsatları sağlama konusunda uzmanlaşmıştır. Ford, Daimler Chrysler ve General Motors tarafından oluşturulan Covisint (www.covisint.com) sitesi de iyi bir B2B örneği olarak gösterilmektedir. Oluşturulan bu sistem tedarik, tedarik zinciri yönetimi ve iş birliğine dayalı ürün geliştirme alanlarında hizmet sunmaktadır. Önceleri otomotiv sektörü temelli gitse de şu an site sağlık, petrol ve gaz, imalat, paketlenmiş ürünler ve tarım olmak üzere alanını genişletmiştir. B2B, kurumların sektörde daha güçlü olmalarını sağlarken, özellikle kriz ortamlarında yeni ihracat pazarları ve iç pazarda yeni müşteriler bulma gibi çeşitli fırsatlar sunmaktadır. E-ticaret sayesinde işletmelerin kendi sektöründe yer alan diğer işletmelerle olan bağı gelişmiş ve ihtiyaçlara anında çözüm bulma gibi bir kolaylık durumu ortaya çıkmıştır. Bu durumda da işletmeler arası e-ticaretin sıklıkla kullanılmasını sağlamıştır.

İşletmeden Müşteriye (Business-To-Consumer/B2C) E-Ticaret

Çevrimiçi işletmelerin bireysel tüketicilere ulaşmaya çalıştığı işletme ve tüketici arasındaki e-ticarete denilmektedir. B2C kategorisinde, portallar, çevrimiçi satıcılar, içerik sağlayıcılar, işlem brokerleri, pazar oluşturucular, hizmet sağlayıcılar ve topluluk sağlayıcıları gibi birçok farklı iş modeli bulunmaktadır. B2C sayesinde tüketiciler bilgiye daha kolay erişim sağlamakta ve bir ürün ya da hizmet için en uygun fiyatı bulabilmektedir.

Bu tür e-ticarette, ürünler doğrudan tüketicilere satılmaktadır. Amazon.com, ebay gibi siteler B2C sitelere örnek oluşturmaktadır. Bu e-ticaret sitelerinin ve şirketlerinin avantajlarından bazıları, fiziksel alanın kullanılabilirliğini (müşterilerin fiziki olarak mağazayı ziyaret edebilir), iade durumlarını (satın alınan bir ürünü fiziksel mağazaya iade edebilir) ve bu fiziksel alanda müşteri hizmetinin kullanılabilirliğini içermektedir. Ülkemizde yer alan çoğu e-ticaret sitesi B2C türünde faaliyet göstermektedir. Örneğin, gittigidiyor.com, hepsiburada.com, morhipo.com gibi. Ancak zamanla B2C sitesi olarak faaliyet gösteren e-ticaret siteleri kendilerini yenilemiş ve tüketicilerin de site üzerine kaydolarak satış yapmalarına imkân sunmuştur.

Tüketiciden Tüketiciye (Consumer-To-Consumer/C2C) E-Ticaret

Bir müşterinin diğerine mal ya da hizmet satması veya alması işlemlerini kapsamaktadır. Bu tür bir e-ticaret, özellikle firmaların birden fazla tedarikçiden istediklerine teklif verebilecekleri dikey sektörlerde elektronik pazarların ve çevrimiçi açık arttırmaların büyümesi ile denk olarak ortaya çıkmıştır. C2C’ye en iyi örnek eBay satış sitesidir. eBay, Amazon.com gibi e-ticaret platformu olarak kurulan ilk e-ticaret sitesi olma özelliğine sahiptir. Türkiye’den ise Letgo, sahibinden.com C2C için en iyi iki örneği oluşturmaktadır.

Tüketiciden İşletmeye (Consumer-To-Business/C2B) E-Ticaret

İşletmelere satış yapan bireyleri içeren e-ticaret türüdür. Bireyler belirli ürün ve hizmetler için belirli fiyatlar sunmakta ve bu doğrultuda işletmeler de ihtiyaçlarını bu kişilerden karşılamaktadır.

İşletmeden Kamu Sektörüne (Business-To-Government/B2G)

E-Ticaret Genellikle şirketler ve kamu sektörü arasındaki ticaret olarak tanımlanmaktadır. Bu ticaret türü kamu alımları, lisanslama prosedürleri ve diğer hükümetle ilgili işlemler için internet kullanımını ifade etmektedir. Firmalar ve kamu kurumlarının internet üzerinde bir araya gelmesini ifade eden bu e-ticaret türünde, firmalar kamu alım ve ihalelerine elektronik ortamda ulaşabilmekte ve yine aynı ortamda tekliflerini verebilmektedir. Bu tür bir e-ticaretin iki özelliği vardır: Birincisi, kamu sektörü e-ticaretin kurulmasında pilot/lider bir rol üstlenir; ikincisi, satın alma sistemini daha etkin hale getirmeye yönelik en büyük ihtiyaca kamu sektörünün sahip olduğu varsayılmaktadır. Kamu sektörünün bu ihtiyacı da bu yöndeki yatırımları arttırmakta ve böylelikle bu sektörün daha da gelişmesini sağlamaktadır.

Elektronik teknolojiler ticaret hayatını büyük oranda değiştirmiş ve geliştirmiştir. Bu teknolojilerin ortaya koymuş olduğu e-ticaret yapısı ekonomik anlamda hem işletmeler hem de tüketiciler tarafından kolay, basit ve hızlı bir alışveriş imkânının yoğun olarak kullanılmasını sağlamıştır. Zamanla kendi içinde çeşitli türlere ayrılan e-ticaret daha çok kullanıcı tarafları açısından bir sınıflandırma biçimine tabi tutulmuştur. Örneğin kullanıcı taraflar devlet olabilmekte, tüketicinin kendisi olabilmekte ya da işletme olabilmektedir. Bu noktada bu tarafların kendi içlerinde yaptıkları alışveriş de tüketiciden tüketiciye veya işletmeden tüketiciye gibi birçok farklı türü ortaya koymaktadır. Burada önemli olan alışveriş işleminde tarafların kimler olduğunun belirlenmesidir.

Günümüzde işletmeden tüketiciye e-ticaret siteleri yoğun olarak kullanılmaktadır. Özellikle her markanın kendine ait bir çevrimiçi satış sitesi bulunduğu düşünülürse, bu yoğunluğun nedeni daha net bir şekilde anlaşılacaktır. Bunun dışında en çok tercih edilen bir diğer tür ise tüketiciden tüketiciye alış ve satışın yapıldığı C2C türü olarak ortaya çıkmaktadır. Çeşitli uygulamaların geliştirilmesi, bu uygulamalar sayesinde güvenlik açığının en aza indirilmesi bu tür e-ticaretin de yoğun olarak tercih edilmesini kolaylaştırmaktadır.

Etiketler: , , , , , , , , , , , , ,